Museum De Wachter in Zuidlaren wil ‘beleef en doe park’ worden voor alle leeftijden

ZUIDLAREN – Begin deze maand sloot het museum haar deuren voor de reguliere bezoekers. Het seizoen zit erop, maar de maar liefst 190 vrijwilligers zitten zeker niet stil. De afgelopen tijd zijn er grootse nieuwe toekomstplannen opgezet. Nog te vaak denkt men bij het museum alleen aan molen De Wachter die al 171 jaar geleden is verrezen langs het Havenkanaal. Maar het museum is en wordt nog veel meer.

‘We zijn veel meer dan een molen’, vertelt Jan Nijborg. Hij is zes jaar bestuurslid waarvan de afgelopen drie jaar voorzitter. ‘Ons museum omvat veel meer. Een grote collectie nostalgie van o.a. wijlen Jan Barkhof uit Yde, historische stoommachines, een bakkerij uit Annen, een klompenmakerij uit Vries, een stelmakerij uit Gieten en een smederij uit Zuidlaren.’ Het plan is om nog meer een doe en beleef park te worden gericht op alle leeftijden. Een dagje uit voor het hele gezin, zo zal Museum De Wachter in Zuidlaren zich de komende jaren verder ontwikkelen. Nijborg spreekt enthousiast over de plannen die in de afgelopen tijd zijn opgesteld. Daarnaast is hij vooral blij met de welwillendheid en inzet van de grote groep vrijwilligers. ‘Samen de schouders eronder, niet soleren maar samenwerken. Dan bereik je prachtige resultaten.’ 

Met de komst van het aangrenzende natuurgebied Noordma, dat door het natleggen van het gebied ten zuiden van het Zuidlaardermeer ontstaat, ziet het bestuur de kans schoon om het grondgebied in die richting uit te breiden. ‘We zijn er van en voor de samenleving. We participeren binnen het dorp Zuidlaren, de gemeente Tynaarlo en richten ons op bezoekers uit binnen- en buitenland. We hebben nauw contact met de middenstand van Zuidlaren en ervaren veel steun van onze vele vrienden en donateurs. We zijn een sterke en gezonde zelfstandige stichting en willen graag een van de visitekaartjes worden van Drenthe. Als een soort poort vanuit het noordoosten op de grens van veenkoloniën en Hondsrug. Het wordt een prachtig gebied.’

Toekomstvisie

Het museum bestaat sinds 1987. In de afgelopen 36 jaar is er veel ontwikkeld. In 2020 werd er een nieuwe toekomstvisie geschreven voor de lopende vijf jaar. Daaruit voort vloeiden steeds meer aanvullende ideeën. ‘Dat vonden we ook gewenst. We zijn eigenlijk één groot bedrijf, al noemen we ons natuurlijk zelf liever een brede culturele instelling. Daar hoort een sterke en gedeelde visie bij die wordt ondersteund door onze vrijwilligers.’ De ontwikkelingen van project Noordma komen op het juiste moment. In 2024 wordt de start gemaakt met de aanleg van dit bijzonder natuurproject. Een groot stuk grond aan de oostkant van het museum wordt onder water gezet. Rivier De Hunze zal hier weer doorheen gaan meanderen via de oude loop. Het gebied sluit dan aan op het Zuidlaardermeer. ‘Tussen ons museum en de dijk, dat het water zal tegenhouden, ligt een stuk grond dat we graag willen betrekken bij het door ons vorm te geven ‘beleefpark’. 

Dat is nu een relatief kaal weide gebied. We willen hier een mooi beleef en wandel park van maken voor alle leeftijden, waar kinderen ook zelfs onder water een kijkje kunnen nemen.’ Het team van De Wachter ziet dit gebied als grote impuls voor de natuur en recreatie in deze omgeving. De afgelopen vier jaar is er veel en intensief contact geweest met het college van B&W, de raad, het waterschap en de provincies Groningen en Drenthe. Daarbij zijn verschillende deelplannen op tafel gelegd. Al die ideeën worden nu gebundeld en tot één integraalplan verwerkt door Architecten- en Ingenieursadviesbureau Sweco. Alle vier de wethouders in Tynaarlo hebben beleidsonderdelen in hun portefeuille van museum De Wachter. Daardoor is er een breed draagvlak ontstaan binnen het college. Zo groot zelfs, dat de gemeente een stimuleringsbudget heeft toegekend om de plannen te kunnen voorbereiden. ‘Onze burgemeester Marcel Thijsen is zelfs ambassadeur van ons museum’, vermeldt Nijborg trots. ‘Het adviesbureau Sweco is in de arm genomen, zodat we met goed onderbouwde plannen voor de dag kunnen komen. Zij hebben er verstand van en daar mogen we gelukkig gebruik van maken. Daar zijn natuurlijk wel kosten aan verbonden maar die heeft de gemeente voor haar rekening genomen. Daar zijn we enorm blij mee.’ De gemeente had namelijk voorgesteld aan het museum om een bedrijfsplan te maken, zodat alle elementen die bij de uitvoering van deze toekomstplannen komen kijken, goed op elkaar afgestemd kunnen worden. In november wordt het eerste concept gepresenteerd door Sweco aan het college en de betrokken ambtenaren en het bestuur van De Wachter. ‘We verwachten in het voorjaar van 2024 een eindversie te ontvangen zodat we aan de slag kunnen met de verdere fasering van de verschillende uitvoeringsplannen. De Wachter is buitengewoon erkentelijk dat de gemeente ons hierbij op deze wijze ondersteund. Het is een totaal visie waarvan we altijd de hoop hebben gehad het ooit integraal te kunnen uitvoeren. Dat is nu dichterbij dan ooit.’

Hoogholtje en veel stoom

In het bedrijfsplan worden de wensen geformuleerd die het museum binnen een aantal jaren gerealiseerd wil hebben. ‘Onze grootste wens is de terugkeer van het Hoogholtje waardoor de bereikbaarheid sterk wordt verbeterd. Verderop bij watermolen ‘De Boezemvriend’ staat er nog een, maar die van ons is dertien jaar geleden afgebroken vanwege houtrot. We willen deze opnieuw laten verrijzen langs het Havenkanaal om zo een mooie oversteek naar ons park te creëren voor de wandelaars en fietsers die ons museum willen bezoeken en het natuurgebied willen ervaren.’ Het Hoogholtje zal flauwer omhooggaan en daardoor ook geschikt voor mindervaliden. De stoomtreinen van de ‘Genzelbahn’ in Nienoord, die na een verschil van inzicht uit Nienoord is vertrokken, zal ook onderdeel gaan uitmaken van Museum De Wachter. Het team dat de treinen onderhoud en gebruikt heeft zich inmiddels bij hen aangesloten. ‘We willen een mooi tracé gaan bouwen, zodat de jongste bezoekers een leuke rit met de stoomtrein kunnen maken. Ook onze eigen compleet gerestaureerde stoomtrein ‘Hercules’ zullen we op dit tracé laten rondrijden. Mede daarom willen we ook ons gebied uitbreiden zodat we een mooie route kunnen gaan aanleggen. Wat veel mensen niet weten, is dat wij het op een na grootste stoommuseum van Nederland zijn. De stoom treintjes zijn ook daardoor zeer passend in onze collectie.’ 

Stoomtreinen van Nienoord

Op dit moment staan de stoomtreinen van de gebroeders Genzel samen met de wagons al in het museum. Tijdens de opening van het seizoen in 2024 hoopt De Wachter al een klein deel van het spoortracé in werking te hebben. Recent heeft het museum opnieuw een zeer grote stoommachine over kunnen nemen, van tien bij drie meter uit 1897 die jarenlang tentoongesteld stond in de hal van de HTS Leeuwarden. Ook hier is extra expositie ruimte voor nodig. ‘We willen graag bijbouwen op ons terrein zodat we onze collectie beter en mooier kunnen tentoonstellen.’ Ook de molen draaide op windstille dagen op een soortgelijke stoommachine. ‘De molen, die in 1987 door de laatste eigenaar en molenbouwer Diek Medendorp is overgedragen aan onze stichting, blijft natuurlijk het meest beeldbepalende onderdeel van ons museum. Het zou geweldig zijn als het samen met onze vele vrijwilligers lukt om deze toekomstige ideeën helemaal uit te voeren. Op 20 april 2024 opent het seizoen waarvoor iedereen van harte is uitgenodigd.’ Eind volgend jaar hoopt het museum dat een deel van de plannen ook zichtbaar wordt voor bezoekers. Wanneer het hele plan is uitgevoerd, zal het een uniek beleefpark worden waar zelfs de zeearend en de otter zich durven te vestigen. Meer info: www.dewachter.nl.